Anonim Şirket Paylarının Devrinde Ön Alım ve Öncelik Hakları

Türk pozitif hukukunda anonim şirket paylarının önalım ve öncelik haklarına konu edilmesine ilişkin bir düzenleme mevcut değildir. Ancak sözleşme özgürlüğünün bir boyutunu oluşturan sözleşmenin konusunu tayin etme serbestisi, anonim şirket payları üzerinde önalım ve öncelik hakkı kurulmasına olanak tanımaktadır. Gözlemlenebildiği kadarıyla uygulamada da sıklıkla karşılaşılan payın önalım ve öncelik haklarına konu edilmesi meselesi pek çok açıdan incelenmeye değerdir. Pay sahipleri, bu haklara, pay devrini sınırlama ve bununla ilintili sair amaçlar için başvurmaktadır. Önalım ve öncelik hakları (TTK m. 493/1 kapsamında kalan teklifte öncelik hakkı hariç olmak üzere) birer borçlar hukuku taahhüdü niteliğindedir. Hakların bu niteliği esas sözleşmede yer almaları halinde de değişmez. Haklar esas sözleşmede yer alsa bile yalnızca tarafları arasında sonuç doğurur; yoksa şirketi ve diğer pay sahiplerini bağlamaz. Önalım ve öncelik haklarının alelade birer borçlar hukuku taahhüdü niteliğinde olmasından kaynaklanan bir diğer sonuç ise üçüncü kişilere karşı öne sürülememeleridir. Önalım ve öncelik hakları uygulanma koşulları bakımından birbirlerinden ayrılır. Önalım hakkı yükümlünün üçüncü kişi ile sözleşme yapması üzerine; öncelik hakkı ise, üçüncü kişi ile sözleşme akdedilmeden önce kullanılır. Ayrıca haklar yükümlüye yüklenen borç noktasında da farklılık gösterebilmektedir. Bu son farklılık, haklara korporatif etki tanınıp tanınamayacağı hususunda da önem arz etmektedir.(ARKA KAPAKTAN)