Genel İşlem Koşullarında Saydamlık Denetimi

Genel işlem koşulları birçok yararlı fonksiyonlar içermesi yanında kötüye kullanılma riski de taşır. Dürüstlük kuralına aykırı genel işlem koşulu kullanımının sözleşmeler hukukuna yönelik önemli bir yönü bulunmaktadır. Buna göre, genel işlem koşulları kontrol mekanizması ve bunun aşamaları, Türk Borçlar Kanunu'nun 20 ila 25. maddeleri arasında ayrıntılı bir şekilde düzenlenmiştir. Saydamlık kuralıda genel işlem koşulu hukukunun gelişimi sırasında yaşanan en önemli yenilik ve prensiplerinden biri olarak kabul edilmektedir. Bu bağlamda Saydamlık kuralının genel işlem koşulu denetim aşamalarındaki yerinin tespiti önem taşır. "Hukuk mistiği" olarak da nitelendirilen saydamlık kuralının sahip olduğu yüksek potansiyel ve vaatler, bizi bu çalışma kapsamında bu kuralın daha yakından incelenmesine, onun esaslarının, kriterlerinin, dogmatiği yerinin Türk genel işlem koşulları hukukunda da tespit edilip somutlaştırılmaya çalışılmasına teşvik etmektedir. Kitabımızda ilk olarak saydamlık kuralının tanımı, fonksiyonları ve buna ilişkin kabul edilen bazı ayrımlar aktarılacak. Daha sonraki bölümde saydamlık kuralının TBK m. 20 vd.'da yer alan ön denetim, kapsam, yorum, içerik ve saydamlık denetimler aşamalarındaki anlamı değerlendirilecektir.(ARKA KAPAKTAN)

İÇİNDEKİLER
GİRİŞ
I. KONUNUN ÖNEMİ VE TAKDİMİ
II. KONUNUN SINIRLANDIRILMASI
III. TERMİNOLOJİ
IV. İNCELEME PLANI
Birinci Bölüm 
GENEL İŞLEM KOŞULLARINDA SAYDAMLIK KURALI 
I. TARİHÇE VE TANIM
II. SÖZLEŞME ÖZGÜRLÜĞÜ VE SAYDAMLIK KURALI
A. İrade Özerkliği
B. Sözleşme Özgürlüğü
C. Sözleşme Özgürlüğünün Sınırı
D. Saydamlık Kuralı İle Sözleşme Özgürlüğü Arasındaki İlişki
III. SAYDAMLIK KURALININ FONKSİYONLARI
A. Genel Olarak 
B. Bireyi Koruma Fonksiyonu
C. Kuruluş Saydamlığı
D. Uygulama Saydamlığı
E. Bilgi Asimetrisini Dengeleme
F. Genel İşlem Koşulu Denetim Mekanizmasının Amacı ile Saydamlık Kuralının Amaçları Arasındaki İlişki
IV. SAYDAM OLMAMAYA İLİŞKİN ÇEŞİTLİ AYRIMLAR
A. Maddi Anlamda ve Şekli Anlamda Saydam Olmama Durumları
B. Algılanabilir Olmama ve Anlaşılır Olmama şeklinde Saydam Olmama Durumları
C. Dış Görünüş Yönünden, Dil Yönünden ve İçerik Yönünden Saydam Olmama Durumları 
D. Anlaşılır Olmama, Belirli Olmama ve Yanıltıcı Olma Şeklinde Saydam Olmama Durumları
İkinci Bölüm 
TÜRK BORÇLAR KANUNU ÇERÇEVESİNDE GENEL İŞLEM KOŞULLARINDA SAYDAMLIK KURALI 
I. GENEL OLARAK
II. ÖN DENETİM VE SAYDAMLIK KURALI
A. Genel Olarak Ön Denetim
B. Ön Denetim ve Saydamlık Kuralı
III. KAPSAM DENETİMİ VE SAYDAMLIK KURALI
A. Genel Kapsam Denetimi
B. Özel Kapsam Denetimi 
C. Kapsam Denetimine Aykırılığın Hukuki Sonuçları
IV. YORUM DENETİMİ VE SAYDAMLIK KURALI
A. Genel Olarak Yorum Denetimi 
B. Daraltıcı Yorum ve Saydamlık Kuralı
C. Genel İşlem Koşullarının Yorumlanmasına İlişkin Görüşleri ve Saydamlık Kuralı
D. Teknik/ Hukuki Kavramların Yorumu ve Saydamlık Kuralı
E. Yorumlanamayan Koşullar/ Kaçınılmaz Saydam olmama durumu ve Saydamlık Kuralı 
F. Açık Olmama Kuralı
V. İÇERİK DENETİMİ VE SAYDAMLIK KURALI
A. Genel Olarak İçerik Denetimi
B. İçerik Denetiminin Kurumsal Dayanağı 
C. İçerik Denetiminin Unsurları ve Gerçekleştirilmesi
D. İçerik Denetimi Dışı Kalan Hususlar
E. İçerik Denetimi ve Saydamlık Kuralı 
F. İçerik Denetimine Aykırılığın Hukuki Sonuçları 
G. Değiştirme Yetkisinin Saklı Tutulmasına İlişkin Kayıtlar
VI. ÖZGÜN BİR DENETİM AŞAMASI OLARAK SAYDAMLIK DENETİMİ
A. Saydamlık Denetiminin Özgün Bir Denetim Aşaması Olmasının Gerekçesi ve Hukuksal Dayanağı
B. Saydamlık Denetiminin Kapsamı
C. Saydamlık Denetiminin Uygulanması
D. Saydamlık Denetimine Aykırılığın Hukuki Sonuçları
E. TBK'na Saydamlık Kuralı Önerisi 
SONUÇ
KAYNAKLAR