Hukuki Yönleriyle Kripto Varlıklar ve Kripto Varlıkların İlk Arzı

KONUNUN ÖNEMİ VE SINIRLANDIRILMASI

Teknoloji sadece gündelik hayatımızı kolaylaştırmamakta, biz istesek de istemesek de aynı zamanda şu veya bu şekilde değiştirmektedir. Bu değişimin, kendisini, neredeyse her ürünü ve hizmeti, her sektörü ve ülkeyi dijitalleştirerek gösterdiğini söylemek hatalı olmayacaktır.

İnternetin, Dünya’yı küresel bir ağ şeklinde saran yapısı iletişimi ve insan hayatını derinden etkilemişken, blokzinciri bu etkiye yeni boyutlar kazandırmıştır. Blokzincirin merkeziyetsizlik, güvenilirlik, şeffaflık, doğrudanlık şeklinde ifade edebileceğimiz temel özellikleri teknolojinin insan hayatına mevcut ve potansiyel etkilerini yeni bir boyuta taşımıştır. Elektronik postanın iletişimde yarattığı doğrudanlık, aracısızlık gibi özellikler, blokzinciri ve özellikle BitCoin ile dijital değer üretme, saklama ve transfer edebilmek bakımından da mümkün hale gelmiştir.

Böylece, bugün nasıl milyarlarca insan internete bağlı yaşıyorsa, ileride de milyarlarca insan, blokzincirine bağlı veya blokzincirdeki kripto paraları veya varlıkları kullanıyor şekilde yaşıyor duruma gelecektir. Bugün bile, kripto paralar, pek çok ülkede milyonlarca kullanıcının hayatına kalıcı şekilde girmiş durumdadır. Kripto para ve varlıkların, elektronik ticaret, elektronik ödeme hizmetleri, internet, elektronik paralar, dijital hak gibi kavramları takiben meydana çıkması, aslında bunlar bakımından adeta en uygun şartların önceden hazırlanmış olması anlamına gelmektedir. Böylece, blokzinciri, kullanıcıların arasında doğrudan değer ve veri üretimini, saklanmasını, paylaşımını, elektronik şifreleme teknik ve yöntemlerini, kriptografik paraları ve varlıkları hayatımıza kolayca ve kalıcı şekilde sokmuştur.

Blokzinciri ile kripto para ve varlıkların üretilmesi, bunların arzı, aracısız şekilde değer saklama veya transfer işlemlerine konu edilmesi alışılageldik finansal, ticari, endüstriyel uygulama ve işlemlerin yeniden yorumlanmasına, uçtan uca bir dönüşüm yaşanmasına yol açmaktadır. Başta bankacılık ve finans piyasası ve bu alanları düzenleyen hukuk kuralları olmak üzere, pek çok sektörü ve yasal düzenlemeleri derinden etkileyen bu değişim; geniş bir hukuki perspektifle ele alınarak analiz edilmeye ve sağlıklı bir hukuki plana tabi tutularak yönetilmeye açık ve muhtaçtır. Bu hukuki analiz, kripto paraların, kripto varlıkların ve bunlara dair işlemlerin tabi olduğu yasal düzenlemelerin etkin ve yerinde bir planlamayla doğru şekilde yorumlanmasına, uygulanmasına ve yapılmasına olanak sağlayacaktır.

Öte yandan, kripto para ve kripto varlık işlemlerinin, merkeziyetsizlik, doğrudanlık ve aracısızlık özellikleri, bunlara yönelik olarak küresel veya bölgesel bazda uyumlu yasal düzenlemeler yapılmasını yavaşlatmakta, yasal düzenlemelerin yapılması noktasında tereddüt ve gecikmelere yol açmaktadır. Bu durum, yani kripto varlıklara dair ülkeler arasında uyumlu yerel yasal düzenlemelerin hızlıca yapılamaması hali, ulusal hukuk sistemlerinde de gözlemlenmektedir. Ulusal kanun koyucular bu alanda yapılacak düzenlemeler için harekete geçebilmek adına uzun zamandan bu yana blokzinciri ve kripto varlıkları gözlemleyerek incelemekte, ülkeler arasında kabul gören temel ilkelerin belirlenmesini ve olgunlaşmasını beklemektedir. Hızla gelişen, yaygınlaşan, kullanımı ve kullanıcısı artan kripto varlıkların ve bunlarla ilgili işlemlerin karşısında yasal düzenlemelerin oluşturulmasında yaşanan ağırlığın veya yapılan kimi sınırlı düzenlemelerin dar, ilgili piyasayla uyumsuz ve ürün veya hizmet bazlı olması ise birçok teknolojik ve hukuki tartışmayı beraberinde getirmektedir. Bu açılardan bakılarak, kripto paralara ve kripto varlıklara dair işlemlere ilişkin olarak, yürürlükteki yerel veya yabancı yasaların ışığında yapılan yorum ve uygulamaların; mevcut yerel, bölgesel ve küresel regülasyon çalışmalarının ele alınması, mukayeseli şekilde incelenmesi, bu suretle alanda ileriye dönük hukuki düzenleme önerilerinde ve öngörülerinde bulunulması bu çalışmanın ana çerçeve ve gayesini oluşturmaktadır.

İNCELEME PLANI VE KAPSAM

Hukuki Yönleriyle Kripto Varlıklar ve Kripto Varlıkların İlk Arzı (ICO) başlıklı bu çalışmamız iki bölümden oluşmaktadır. 

Birinci Bölümde, kripto varlıkların ortaya çıkmasını mümkün kılan teknolojinin özellikleri ele alınmakta olup bu kısımda blokzincir, BitCoin, Ethereum örnekleri ele alınmıştır. Devamında kripto varlık türleri incelenerek çeşitli açılardan kategorize edilerek incelenmiştir. Özelliklerine göre kripto paraların, eşya vasfındaki kripto ürünlerin, menkul kıymet özelliği gösterenlerin ve dijital sanatla teması bakımından son zamanların en öne çıkan kripto ürünlerinden olan NFT’lerin ele alındığı bu kısımda, bu varlıklar kendi içlerinde mukayeseli bir şekilde hem genel hükümlerin hem de kendilerine özgü düzenlemelerin ışığında ele alınmıştır. Bu kısımda, sadece fonksiyonlarına göre yapılacak bir incelemenin yeterli olmayacağı açık olduğu için kripto varlıklar teknolojilerine göre ayrıca ele alınmış ve değerlendirilmiştir. Devamında ise kripto varlıkların farklı özellik ve yönlerine göre farklı hukuk disiplinlerinin penceresinden olmak üzere arz ettikleri görünümler ele alınmış, bu konudaki tartışma ve yorumlara değinilmiştir.

Çalışmamızın İkinci Bölümünde, kripto varlık üretilmesi, ilk arzının yapılması, bu süreçte yapılan hukuki işlemler, Whitepaper başta olmak üzere bağlayıcı yasal dokümanlar, kripto varlık hizmet sağlayıcıların (Kısaca: “KVHS” olarak anılacaktır) yasal statüsü ve hukuki durumu, ICO ve devamındaki hizmet ve faaliyetlere dair yasal düzenlemeler, hukuki tartışmalar ele alınacak ve incelenecektir.