Kefalette ve Avalde Eşin Rızası

BK. m. 603 kapsamında gerçek kişilerce, kişisel güvence verilmesine ilişkin her türlü sözleşme için eşin rızası aranacağından, aval için de eşin rızası aranmalıdır. Aksi halde, aval yolu ile BK. m. 584 kolayca dolanılabilecektir. Ancak aval de BK. m. 603 kapsamında değerlendirilirse, eşin rızası kuralından kurtulmak için kefil olmak yerine avale başvurulamayacaktır. Zaten BK. m. 603 ile kefalet hükümlerinin uygulama alanı genişletilerek, kefili koruyucu hükümlerden kurtulmak amacıyla, başka adlar altında yapılan sözleşmelere de kefalet hükümlerinin uygulanacağının düzenlendiği, böylelikle kefalet sözleşmesi yerine, üçüncü kişinin fiilini üstlenme sözleşmesi yapılması gibi, alacaklıların, kefili koruyucu hükümlerden kurtulmalarının ve bu hükümleri dolanmalarının önlenmesinin amaçlandığı da BK. m. 603'ün gerekçesinde açıkça ifade edilmiştir. Diğer taraftan BK. m. 584/3'te, işletme veya şirketle ilgili olarak verilecek kefaletler, eşin rızasının aranmadığı haller olarak sayılmasına rağmen, avalde de eşin rızasının aranmayacağına dair bu fıkra ile özel bir düzenleme getirilmemiştir. Madem BK. m. 584/3'te aval sayılmamış hem madem Kanun Koyucu BK. m. 603'te bir sınırlama getirmeden, her ne ad altın da olursa olsun, gerçek kişiler tarınfandan verilecek bütün kişisel güvencelerde, eşin rızasının aranacağını düzenlemiştir. O halde BK. m. 603 kapsamında aval içinde eşin rızası aranmalıdır. Unutulmamalıdır ki, BK. m. 603'ün avali de kapsaması halinde, BK. m. 584/3 uyarınca sadece işletme veya şirketle ilgili olarak verilecek kefaletler için değil işletme veya şirketle ilgili olarak verilecek avaller için de eşin rızası aranmayacaktır. Yine, BK. m. 584'de düzenlenen eşin rızası ile ilgili hükmün BK. m. 603 kapsamında avale uygulanmayacağına ilişkin olarak genel hüküm-özel hüküm gerekçesine de başvurulamamalıdır. Zira Kanun Koyucu BK. m. 584/3'ü eklemek sureti ile bu tür yorum yapma imkanını ortadan kaldırmıştır. Gerçekten de Kanun Koyucu BK. m. 584/3'te Ticaret Hukuku ile ilgili hangi hallerde eşin rızasının aranmayacağını genel bir kanun olan Borçlar Kanunu'nda özel bir fıkra ile düzenlediğinden, Ticaret Kanunu'nun Borçlar Kanunu karşısında özel hükümler içerdiği gerekçesine yani doktrin ve yargıtay kararlarında görülen genel hüküm-özel hüküm gerekçesine gidilememeli ve BK. m. 584/3'ün kapsamına girmeyen gerçek kişilerce verilmiş her türlü kişisel güvence için eşin rızası aranmalıdır. Ayrıca eşin rızasının aranması açısından, işlemin bir ticari iş olup olmaması Kanun Koyucu tarafından bir ölçüt olarak kabul edilmemiştir. Avalin BK. m. 603 kapasamında değerlendirilmesi halinde, avalin BK. m. 584/1'in kapsamı dışına çıkması ancak BK. m. 584/3 ile mümkün olur. Yani Ticaret siciline kayıtlı ticari işletmenin sahibi veya ticaret şirketinin ortak ya da yöneticisi tarafından işletme veya şirketle ilgili olarak verilecek avaller için de eşin rızası gerekmez. Diğer haller de aval için de eşin rızası gerekir. Avalin ticari iş olup olmaması eşin rızasının aranması bakımından önemli değildir. Unutulmamalıdır ki bazı durumlarda kefalet de ticari bir iş niteliğinde olabilir. Bu mantığa göre, kefalet sözleşmesinin ticari iş niteliğinde olduğu durumda da eşin rızasının aranmaması gerekir. Yine, avalin BK. m. 603 kapsamında değerlendirilmesi halinde, ticari hayatı yavaşlatacağı değerlendirmesi de BK. m. 584/3 kapsamında isabetli bir değerlendirme değildir. Zira BK. m. 584/3'te sayılan kişilerin BK. m. 603 kapsamında aval de dahil kişisel güvence verilmesine ilişkin olarak başka ad altında yaptıkları diğer sözleşmeler için de eşlerinin rızalarını almalarına gerek yoktur. Dolayısıyla BK. m. 584/3'teki düzenleme nedeni ile avalin BK. m. 603 kapsamında değerlendirilmesinin ticari hayata çok büyük bir etkisi olmayacaktır. O halde BK. m. 584/3'te sayılan bu kişiler ile eşin rızasını almak zorunda olmayan diğer kişilerin dışındakilerinin BK. m. 603 kapsamında aval için de eşinin rızasını alması gerekmelidir. Son olarak, kefalet sözleşmesi kurmak isteyen kişinin, eşinin ve ailesinin korunma ihtiyacı ile aval vermek isteyen kişinin eşinin ve ailesinin korunma ihtiyacı arasında nasıl bir fark söz konusu olabilir ki? Aval vermek isteyen kişinin eşi ve ailesi, kefil olmak isteyen kişinin eşi ve ailesine nazaran korunmayı hak etmiyor mu? Tehlike (ekonomik riziko) ve tehlikeye muhatap olan kişi (eş) ve kurum (aile) aynı olmasına rağmen, birinde eşin rızasını arayıp diğerinde aramamak, kanunun içinde ve uygulamasında çelişkiye neden olmaz mı? Böyle bir ikircikli tutum, eşitlik ilkesine aykırı düşmez mi? Bu nedenlerle de aval için eşin rızasının aranmaycağını ileri sürmek mümküm olmamalı ve aval içinde eşin rızası aranmalıdır. Kanun Koyucu'nun BK. m. 584 ve 603'teki amacı (ratio legisi) aileyi korumak olduğuna göre, bu öncelik ticari kaygılarda dahil diğer bütün amaçlardan önce gelmelidir. Zira Kanun Koyucu bu hükümlerle ticari hayatı değil, özellikle aile hayatını korumak istemiştir. BK. m. 584'deki bu amacını da BK. m. 603 ile perçinlemiştir. Hatta benzer düşüncelerle İsviçre Borçlar Kanunu'nun 494. maddesinin 2. fıkrası (Art. 494/2 OR), 1 Aralık 2005 tarihinde geçerli olmak üzere, 17 Haziran 2005 tarihinde yürürlükten kaldırılmıştır. Bu nedenlerle aval için eşin rızasının aranmayacağını ileri sürmek mümküm olmamalı ve aval için de eşin rızası aranmalıdır.(ARKA KAPAKTAN)

İÇİNDEKİLER
GİRİŞ
I. GENEL OLARAK EVLİLİĞİN EŞLERİN HUKUKİ İŞLEM EHLİYETİNE ETKİSİ
II. YASAL MAL REJİMİ OLAN EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİNİN EŞLERİN HUKUKİ İŞLEM EHLİYETİNE ETKİSİ VE EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİ DEVAM EDERKEN ALACAKLININ KEFİL OLAN EŞİN KATILMA ALACAĞINA MÜRACAT EDİP EDEMEYECEĞİ
III. BK. M. 584'ÜN AMACI (RATİO LEGİSİ)
IV. BK. M. 584'ÜN HUKUKİ NİTELİĞİ
V. KURAL: KEFALET SÖZLEŞMESİNDE EŞİN RIZASININ ARANMASI
VI. RIZANIN ARANMASI İÇİN GEREKLİ ŞARTLAR
1. Kurulmak İstenen Sözleşmenin Kefalet Sözleşmesi Olması
2. Kefilin Evli Olması
VII. RIZA VERMEYE YETKİLİ KİŞİ
VIII. RIZANIN VERİLME ŞEKLİ VE İÇERİĞİ
IX. RIZANIN VERİLMESİNİN ZAMANI
X. RIZANIN HİÇ VEYA USULÜNE UYGUN OLARAK VERİLMEMESİNİN YAPTIRIMI
XI. EŞİN RIZASININ GEREKLİ OLDUĞU (ARANDIĞI) HALLER
1. BK. m. 584/2'ye Göre Eşin Rızasının Gerekli Olduğu Haller
a. Kefalet Sözleşmesinde Sonradan Yapılan ve Kefilin Sorumlu Olacağı Miktarın Artmasına Sebep Olan Değişiklikler
b. Kefalet Sözleşmesinde Sonradan Yapılan ve Adi Kefaletin Müteselsil Kefalete Dönüşmesine Sebep Olan Değişiklikler 
c. Kefalet Sözleşmesinde Sonradan Yapılan ve Kefil Yararına Olan Güvencelerin Önemli Ölçüde Azalmasına Sebep Olan Değişiklikler
2. BK. m. 583/2'ye Göre Eşin Rızasının Gerekli Olduğu Haller
3. BK. m. 603'e Göre Eşin Rızasının Gerekli Olduğu Haller
XII. İSTİSNA: EŞİN RIZASININ GEREKLİ OLMADIĞI (ARANMADIĞI) HALLER
1. BK. m. 584/1'e Göre Eşin Rızasının Aranmadığı Haller
a. MK. m. 170/1 Kapsamında Mahkemece Verilmiş Bir Ayrılık Kararı Olması (BK. m. 584/1)
b. MK. m. 197 Kapsamında Yasal Olarak Ayrı Yaşama Hakkının Doğması (BK. m. 584/1)
2. BK. m. 584/3'e Göre Eşin Rızasının Aranmadığı Haller
a. Ticaret Siciline Kayıtlı Ticari İşletmenin Sahibi Olan Gerçek Kişi Tacirin Ticari İşletmesi ile İlgili Vereceği Kefaletler
b. Ticaret Şirketinin Ortak ya da Yöneticisi Tarafından Şirketle İlgili Olarak Verilecek Kefaletler
c. Esnaf ve Sanatkarlar Siciline Kayıtlı Esnaf veya Sanatkarlar Tarafından Mesleki Faaliyetleri ile İlgili Olarak Verilecek Kefaletler 
d. 27/12/2006 Tarihli ve 5570 Sayılı Kamu Sermayeli Bankalar Tarafından Yürütülen Faiz Destekli Kredi Kullandırılmasına Dair Kanun Kapsamında Kullanılacak Kredilerde Verilecek Kefaletler
e. Tarım Kredi, Tarım Satış ve Esnaf ve Sanatkarlar Kredi ve Kefalet Kooperatifleri ile Kamu Kurum ve Kuruluşlarınca Kooperatif Ortaklarına Kullandırılacak Kredilerde Verilecek Kefaletler
XIII. BK. M. 603 KAPSAMINDA EŞİN RIZASININ (BK. M. 584) AVALDE UYGULANMASI MESELESİ
1. Genel Olarak Kefalet ve Avalin Farkı
2. BK. 603 Kapsamında Eşin Rızasının (BK. m. 584) Avalde Uygulanması
a. BK. m. 603 Kapsamında Avalde Eşin Rızası ile İlgili Kişisel Görüşümüz (Değerlendirmemiz)
b. BK. m. 603 Kapsamında Avalde Eşin Rızası ile İlgili Yargıtay'ın Değerlendirmesi
aa. BK. m. 603 Kapsamında Avalde Eşin Rızasının Aranmayacağına Dair Yargıtay Kararları
bb. BK. m. 603 Kapsamında Avalde Eşin Rızasının Aranacağına Dair Yargıtay Kararları
c. BK. m. 603 Kapsamında Avalde Eşin Rızası ile İlgili Doktrindeki Görüşler
aa. BK. m. 603 Kapsamında Avalde Eşin Rızasının Aranacağına Dair Doktrindeki Görüşler
bb. BK. m. 603 Kapsamında Avalde Eşin Rızasının Aranmayacağına Dair Doktrindeki Görüşler
SONUÇ
EKLER 
EK I: ANAYASA MAHKEMESİ KARARI
EK II: YARGITAY KARARLARI
EK III: 6098 SAYILI TÜRK BORÇLAR KANUNU'NUN 584. VE 603. MADDESİ İLE GEREKÇESİ
YARARLANILAN KAYNAKLAR