Osmanlı Hukuku'nda Vekalet Sözleşmesi

"Vekâlet sözleşmesi, insanlığın ilk varoluşundan beri uygulanmıştır. Bu sözleşmeyle müvekkil, vekiline hukuki işlem ve tasarruflarda bulunması için yetki vermektedir. Toplumsal hayatın vazgeçilmezi haline gelen ve hayatın olağan akışına uygun olan bu sözleşme Roma hukukunda Mandatum olarak sistemleşmiştir.

İslam hukuku, temsil konusuna çok önem vermiştir. Bizzat hukukun temelinde, bir temsil türü olan peygamberlik kurumu yer almaktadır. Peygamber, temsil konusunda haberci-resul kategorisinde yer almaktadır. Haberci, haber verenin sözüne söz katmadan; onu olduğu gibi aktaran kişidir. Habercinin yanında bir de vekil vardır ki vekil, bir başkası adına hukuki işlem ve tasarrufta bulunmak üzere hareket etmektedir. Vekil, haberciden farklı olarak kendi iradesini de göreceği işe katmaktadır.

Osmanlı hukukunun temelinin yer aldığı şer’i hukukta, birçok hukuki işlemin vekâlet yoluyla yapılabileceği düzenlenmiştir. Öyle ki bugün medeni kanunumuza göre mümkün olmayan evlenme ve boşanma gibi muhtevası kişiye sıkı s ıkıya bağlı olan konular, Osmanlı hukukunda vekâlet sözleşmesiyle yerine getirilebilmiştir.

Bu çalışma kaleme alındığı tarihte henüz Osmanlı hukukunda vekâlet sözleşmesi başlığında bir çalışma mevcut değildi. Vekalet sözleşmesiyle alakalı çalışmalar konuyu belirli sınırlar çerçevesinde ele almıştı. Bu sebeple Osmanlı hukukunda vekâlet sözleşmesinin bir bütün halinde değerlendirmesi konusunda bir eksiklik farkedildi. Bu çalışma konunun tam olarak hakkını verebildiğini iddia etmekten uzaktır. Ancak Osmanlı hukukundaki vekalet sözleşmesine bütüncül bir bakış yansıtması bakımından, kendisinden sonra yapılacak çalışmalara yardımcı olabileceğine inanılabilir. Çalışmanın Türk Hukuku’na katkıda bulunmasını temenni ediyoruz." (Tanıtım Yazısı)